Wilsonbekwaam
Medisch dossier opvragen bij wilsonbekwaamheid ten tijde van het maken van een testament ondanks beroepsgeheim arts
Het medisch dossier opvragen van mijn vader of moeder omdat er het vermoeden is dat hij/zij medisch gezien niet in staat was (wilsonbekwaam, wilsonbekwaamheid) een testament te maken. Kan dat?
Dit is een in de praktijk veel voorkomende vraag.
Als na het overlijden blijkt dat iemand een testament heeft gemaakt terwijl je sterke twijfels had of diegene wel in staat was om dat te doen, wordt vaak de behoefte gevoeld hier navraag over te doen.
Bijvoorbeeld kan de huisarts of een andere behandelende arts worden gevraagd om inzage in het medisch dossier.
Een arts kan en mag echter niet zomaar een verklaring afleggen of inzage verlenen
vanwege de geheimhoudingsplicht die hij heeft omtrent de gegevens van zijn patiënten.
De verplichting tot geheimhouding wordt niet opgeheven door het overlijden van de patiënt
Dus ook na het overlijden blijft de arts gebonden aan zijn geheimhoudingsverplichting.
Deze verplichting is wettelijk vastgelegd.
Bovendien mag een arts op grond van de wet ook in het kader van een gerechtelijke procedure zich beroepen op een verschoningsrecht.
Dat betekent dat een arts geen verklaring hoeft af te leggen.
Het verschoningsrecht is gebaseerd op de gedachte dat een ieder zich voor bijstand en advies tot een hulpverlener moet kunnen wenden
zonder ervoor te vrezen dat de inhoud hiervan aan derden bekend wordt.
Het recht op privacy wordt als een zwaarwegend belang beschouwd.
Onder omstandigheden kunnen hier uitzonderingen op worden gemaakt. Wilsonbekwaam
De Hoge Raad heeft al in 2001 geoordeeld dat de geheimhoudingsplicht onder omstandigheden (wilsonbekwaam) kan worden doorbroken. Die uitzondering op de geheimhoudingsverplichting is met ingang van 1 januari 2020 nu ook wettelijk vastgelegd.
In artikel 7:458a BW staat:
“In afwijking van het bepaalde in artikel 457 lid 1 verstrekt de hulpverlener desgevraagd inzage in of afschrift van gegevens uit het dossier van een overleden patiënt aan:
c. een ieder die een zwaarwegend belang heeft en aannemelijk maakt dat dit belang mogelijk wordt geschaad en dat inzage in of afschrift van gegevens uit het dossier noodzakelijk is voor de behartiging van dit belang.
Door de KNMG is hieromtrent een richtlijn uitgewerkt waarin wordt aangegeven hoe artsen hiermee in de praktijk om dienen te gaan
In die richtlijn staat over het verstrekken van inzage van een overleden patiënt:
“Enkel een emotioneel belang”
is volgens de wetgever niet voldoende.
Bij een zwaarwegend belang kan het bijvoorbeeld gaan om kinderen die een vlak voor het overlijden gesloten huwelijk van een ouder vanwege een wilsgebrek willen vernietigen of die willen beoordelen of een ouder wilsbekwaam was om zijn testament te wijzigen”.
De huidige wettekst lijkt hiermee meer ruimte te bieden dan in het verleden om inzage te verlangen in het medisch dossier als er gerede twijfels is over de totstandkoming van een testament
In de praktijk blijkt echter dat zorgverleners – nog steeds – zeer terughoudend zijn bij het verlenen van inzage in medische gegevens.
In een recente uitspraak werden er zelfs door de betreffende arts zulke hoge eisen gesteld dat de rechter hierover opmerkt dat de belanghebbende niet in een onmogelijke (vicieuze cirkel) gebracht mag worden.
Daarmee werd bedoeld dat van de belanghebbende verwacht mag worden dat die aan de hand van voldoende concrete aanwijzingen aantoont dat er “een vermoeden van wilsonbekwaamheid” bestaat – en niet dat de belanghebbende de wilsonbekwaamheid bewijst – want voor dat bewijs wordt immers inzage in het medisch dossier gevraagd.
Eén en ander blijft een bron van discussie: wanneer is er sprake van “voldoende concrete aanwijzingen”.
We hebben ruime ervaring met discussies over geheimhoudingsverplichtingen en wilsonbekwaamheid
Wilsonbekwaam meerderjarige
Een patiënt wordt voor wilsonbekwaam gehouden als hij niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen aangaande een bepaalde (behandelings-)beslissing. Omdat een wilsonbekwame patiënt niet zelfstandig een geneeskundige behandelingsovereenkomst kan aangaan en de rechten en plichten die uit die overeenkomst voortvloeien niet zelfstandig kan uitoefenen, moet een vertegenwoordiger dat voor hem doen.
Iemand is wilsonbekwaam als hij de informatie van de arts niet (meer) kan begrijpen en afwegen, niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn en/of geen besluit kan nemen.
Wilsbekwaamheid is afhankelijk van de context en de vraag die gesteld wordt. Zo kan iemand soms nog wel beslissen over een dagje uit, maar niet meer over een hypotheek of euthanasie. Iemand die wilsonbekwaam is, heeft een wettelijk vertegenwoordiger. Bij kinderen zijn dat doorgaans de ouders. Om wilsbekwaamheid vast te stellen kun je bijvoorbeeld gebruikmaken van een stappenplan. Lees meer op de KNMG
KNMG: Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst. Zij maken zich sterk voor de kwaliteit van de medische beroepsuitoefening en de volksgezondheid.
Uitspraak wilsonbekwaamheid inzage in medisch dossier
Concrete aanwijzingen voor het vermoeden van wilsonbekwaamheid
ECLI:NL:RBNNE:2022:4042
Instantie Rechtbank Noord-Nederland
Datum uitspraak 26-10-2022
Datum publicatie 07-11-2022
Zaaknummer C/17/185854 / KG ZA 22/177
Rechtsgebieden Civiel recht
Bijzondere kenmerken Eerste aanleg – enkelvoudig,
Kort geding, Op tegenspraak
Inhoudsindicatie: inzage medisch dossier, beroepsgeheim, zwaarwegend belang, vermoeden wilsonbekwaam.
- inzage in medisch dossier
- beroepsgeheim
- zwaarwegend belang
- aannemelijk dat zwaarwegend belang wordt geschaad
- concrete aanwijzingen voor het vermoeden van wilsonbekwaamheid – wilsonbekwaam
Vindplaatsen Rechtspraak.nl NJF 2023/5 ERF-Updates.nl 2022-0353 GZR-Updates.nl 2022-0295 Verrijkte uitspraak Uitspraak vonnis
RECHTBANK NOORD-NEDERLAND
Afdeling privaatrecht Uitspraak wilsonbekwaamheid
Locatie Leeuwarden
zaaknummer / rolnummer: C/17/185854 / KG ZA 22-177
Vonnis in kort geding van 26 oktober 2022 in de zaak van [A] , wonende te [woonplaats] ,eiser, advocaat mr. W.S. Santema te Sneek, tegen [B] , huisarts gevestigd te [vestigingsplaats] , gedaagde, advocaat mr. J.M. de Vries te Utrecht. Partijen zullen hierna [A] en [B] genoemd worden.
1 De procedure (afdeling privaatrecht uitspraak wilsonbekwaamheid).
1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit:
- de dagvaarding,
- de conclusie van antwoord,
- nadere producties van [A] ,
- de mondelinge behandeling gehouden op 10 oktober 2022,
- de pleitnota van [A] .
1.2. Ten slotte is vonnis bepaald.
2 De feiten
Wilsonbekwaam – erfenis dossier – Medisch dossier opvragen bij wilsonbekwaamheid:
2.1. [C] (hierna te noemen: [C] ), geboren op [geboortedatum] en (…) weduwe van [D] , is op [overlijdensdatum] overleden.
2.2. [A] is [red: erfgenaam]
2.3. Vanaf (…) woonde [C] in het verpleeghuis [verpleeghuis X] te [plaats] . Op (…) heeft zij een algemene volmacht afgegeven aan de heer [E] (hierna te noemen: [E] ) voor het beheer van haar financiën.
2.4. [A] heeft op (…) bij de rechtbank Noord-Nederland een verzoek ingediend tot het bevelen van een voorlopig deskundigenbericht en tot benoeming van dr. [F] , arts te [plaats] (hierna te noemen: [F] ) als deskundige. Het onderzoek is bedoeld om vast te stellen of [C] ten tijde van het ondertekenen van de volmacht (…) al dan niet ‘compos mentis’ kon worden geacht. De rechtbank heeft het verzoek ingewilligd en (…) is [F] als deskundige benoemd.
2.5. [A] heeft daarnaast aan [B] gevraagd om een afschrift van – dan wel inzage in – het medisch dossier van [C] . [B] heeft dat geweigerd met een beroep op haar medisch beroepsgeheim.
3 Het geschil (medisch dossier opvragen bij wilsonbekwaamheid).
3.1. [A] vordert dat de voorzieningenrechter:
[B] veroordeelt tot afgifte van het medisch dossier van wijlen mevrouw [C] aan dr. [F] , waaronder primair het gehele medische dossier wordt verstaan doch (subsidiair) in ieder geval de gegevens die nodig zijn voor de beantwoording van de aan dr. [F] voorgelegde onderzoeksvragen zoals geformuleerd in het verzoekschrift tot het gelasten van een voorlopig deskundigenbericht, een en ander onder door de rechtbank in goede justitie nader te bepalen voorwaarden,
– alles op straffe van een dwangsom van € 500,- voor iedere dag dat [B] daarmee in gebreke blijft na betekening van het vonnis door de rechtbank,
– en met veroordeling van [B] in de kosten van dit geding.
3.2. [A] heeft aan zijn vordering het volgende – samengevat weergegeven – ten grondslag gelegd.
[A] is er in zijn functie als executeur achter gekomen dat op het vermogen van [C] fors is ingeteerd nadat aan [E] de volmacht was verleend.
Het gaat om een bedrag van ongeveer € 300.000,00. Uit het vermogen van [C] zijn onder andere, op basis van afzonderlijke schenkingsovereenkomsten, schenkingen gedaan aan [E] , zijn echtgenote, kinderen en hun partners. [A] vreest dat zijn tante slachtoffer is geworden van financieel misbruik en heeft ernstige twijfels omtrent haar geestelijke vermogens in de periode waarin de betreffende volmacht is verleend en de schenkingen zijn gedaan. [A] is van plan een gerechtelijke procedure te starten om de door of namens zijn tante verrichte rechtshandelingen nietig te laten verklaren dan wel te laten vernietigen.
Om in een dergelijke procedure beslagen ten ijs te komen heeft [A] gevraagd om de benoeming van een deskundige die onderzoek zou kunnen uitvoeren naar de geestesvermogens van [C] en haar handelingsbekwaamheid. De inmiddels benoemde deskundige heeft voor het uitvoeren van zijn onderzoek echter het medisch dossier van [C] nodig. Volgens [A] beroept [B] zich ten onrechte en op onjuiste gronden op haar geheimhoudingsverplichting.
[A] heeft namelijk een zwaarwegend (financieel) belang bij inzage in het medisch dossier, omdat er naar zijn overtuiging financieel misbruik is gemaakt van zijn tante, en daarnaast zijn er voldoende aanwijzingen om te vermoeden dat [C] reeds ten tijde van haar opname in het verpleeghuis niet langer ‘compos mentis’ was. [A] heeft diverse medische stukken en verklaringen overgelegd ter onderbouwing van zijn standpunt.
3.3. [B] voert verweer. Volgens haar zijn er onvoldoende aanwijzingen die aannemelijk maken dat [C] wilsonbekwaam was ten tijde van het verlenen van de volmacht (en de daarop volgend gedane schenkingen).
Dementie is bijvoorbeeld niet aangetoond. [B] voert verder aan dat de noodzaak ontbreekt voor inzage in het volledige huisartsendossier. [A] heeft niet beargumenteerd wélke informatie uit het huisartsendossier nodig zou zijn voor de beantwoording van de vraagstelling in het kader van het voorlopig deskundigenonderzoek. [B] vermoedt overigens dat het huisartsendossier niet de informatie bevat waar [A] kennelijk naar op zoek is. Bij [verpleeghuis X] wordt ook een (verpleegkundig) dossier over [C] bijgehouden waarin waarschijnlijk meer is te vinden, aldus nog steeds [B] .
3.4. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.
4 De beoordeling
4.1. De voorzieningenrechter is allereerst van oordeel dat [A] zijn spoedeisend belang bij de gevraagde voorlopige voorziening tot afgifte van het medisch dossier van wijlen zijn [C] voldoende aannemelijk heeft gemaakt gelet op het door de rechtbank gelaste, voorlopig deskundigenonderzoek.
4.2. Vervolgens moet beoordeeld worden of de vordering tot afgifte van het medisch dossier van [C] in een bodemprocedure een zodanige kans van slagen heeft, dat vooruitlopen daarop door toewijzing van die vordering in kort geding gerechtvaardigd is. De voorzieningenrechter overweegt in dit verband het volgende.
4.3. Als hoofdregel geldt dat gegevens uit het medisch dossier van een overleden patiënt onder het medisch beroepsgeheim vallen van de hulpverlener.
Bij wijze van uitzondering wordt wel inzage in of afschrift van gegevens uit het dossier van een overleden patiënt verstrekt aan een ieder die een zwaarwegend belang heeft en aannemelijk maakt dat dit belang mogelijk wordt geschaad en dat inzage in of afschrift van gegevens uit het dossier noodzakelijk is voor de behartiging van dit belang (zie artikel 7:458a aanhef en onder c BW).
4.4. Niet weersproken is dat [A] in dit geval een zwaarwegend belang heeft bij het verkrijgen van informatie uit het medisch dossier van [C] , namelijk om te onderzoeken of de volmacht en/of de schenkingen kunnen worden aangevochten op de grond dat [C] niet wilsbekwaam was ten tijde van het verlenen/verstrekken hiervan.
4.5. Inzage wordt vervolgens alleen gegeven wanneer aan de hand van voldoende concrete aanwijzingen aannemelijk wordt gemaakt dat het zwaarwegende belang mogelijk geschaad zou kunnen worden. In dit geval betekent dit dat er concrete aanwijzingen moeten zijn voor het vermoeden dat [C] wilsonbekwaam was toen zij de volmacht verleende en de daarop volgende schenkingen deed.
Anders dan [B] veronderstelt is het daarbij niet vereist dat de wilsonbekwaamheid (bijvoorbeeld door dementie) al (min of meer) vast moet staan.
Of er daadwerkelijk sprake is geweest van wilsonbekwaamheid zal immers door [F] in het kader van het voorlopig deskundigenonderzoek beoordeeld worden.
De voorzieningenrechter begrijpt dat [B] zich terughoudend opstelt waar het gaat om het doorbreken van haar beroepsgeheim, echter de bewoording “aannemelijk maakt” in artikel 7:458a, sub c BW betekent niet dat [A] in een onmogelijke positie (vicieuze cirkel) gebracht mag worden door van hem te verlangen dat hij op voorhand zodanig aannemelijk moet maken dat [C] wilsonbekwaam was dat dit in wezen op het leveren van bewijs neerkomt. Waar het dus om gaat is dat er voldoende moet zijn aangevoerd om een vermoeden van wilsonbekwaamheid te rechtvaardigen.
4.6. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter heeft
[A] in dit geval voldoende aanwijzingen naar voren gebracht die een vermoeden van wilsonbekwaamheid rechtvaardigen.
In het dossier bevindt zich een brief van een (…) arts uit (…), een verslag d.d. (…) van een psychologisch consult uit (…) van een
GZ-psycholoog, deel uitmakend van het behandelteam (…), en verklaringen van de voormalige huishoudelijke hulp en de voormalige buurvrouw van [C] . Hieruit komt naar voren dat er aanwijzingen zijn voor dementie (zie de verklaringen ….) en van een uitgebreide neurocognitieve problematiek tijdens en na de opname van [C] in [verpleeghuis X] (de verklaring van de GZ-psycholoog in …).
De verklaringen van de voormalige huishoudelijke hulp van [C] en van haar toenmalige buurvrouw sluiten aan bij het beeld dat er twijfel bestaat ten aanzien van de wilsbekwaamheid van [C] .
Deze aanwijzingen leveren in de gegeven omstandigheden
– mede gelet op de aard en omvang van de schenkingen
– een voldoende rechtvaardiging op voor doorbreking van de geheimhoudingsverplichting.
4.7. [A] heeft voorts voldoende aannemelijk gemaakt dat inzage in het medisch dossier noodzakelijk is om een mogelijk verband te kunnen leggen tussen de handelingen
(de volmacht en/ofschenkingen) zoals die door [C] zijn verricht en haar geestesgesteldheid. Daarbij is de voorzieningenrechter van oordeel dat de huisarts de eerst aangewezen persoon is om informatie aan te vragen, omdat mag worden aangenomen dat deze fungeert als de spil in het zorgproces rondom een patiënt
en omdat alle informatie van andere behandelaars in beginsel bij de huisarts aanwezig is.
Mochten er nog gegevens ontbreken, dan kan [A] zich voor de gewenste duidelijkheid over de geestesgesteldheid van [C] zonodig ook nog tot [verpleeghuis X] wenden.
4.8. Tot slot moet worden beoordeeld welke gegevens uit het medisch dossier moeten worden afgegeven aan [F] . [F] heeft inmiddels in zijn e-mailbericht van
7 oktober 2022 aan de advocaat van [A] medegedeeld dat hij voor zijn onderzoek inzage wenst in het dossier van [C] vanaf (…) tot aan haar dood in (…) en dat hij – indien aanwezig – ook graag (…) die volgens [A] is aangetroffen in de woning van [C] toen die ontruimd werd, maar die is kwijtgeraakt. Met inachtneming van het bericht van [F] zal voorzieningenrechter bepalen dat [B] binnen 14 dagen na betekening van dit vonnis het volledige medische dossier van [C] vanaf (…) tot aan haar overlijden in (…) aan [F] moet afgeven, alsmede – voor zover aanwezig – de brief van een arts of psycholoog uit (…) over psycho-emotionele stoornissen bij [C] .
Van belang hierbij is dat de voorzieningenrechter niet kan beoordelen wat er wel en niet in het dossier van [B] over [C] beschikbaar is, zodat hierin geen schifting kan worden gemaakt.
Daarnaast neemt de voorzieningenrechter in aanmerking dat het dossier aan een medisch deskundige zal worden verstrekt,
en dat mag worden aangenomen dat deze zorgvuldig met de aan hem toevertrouwde informatie om zal gaan en ervoor zorg zal dragen dat informatie uit het medisch dossier niet onnodig in handen komt van de erven van [C] of van derden.
4.9. De conclusie op grond van het vorenstaande is dat de vordering van
[A] zal worden toegewezen op de wijze zoals hiervoor onder 4.8. is weergegeven.
4.10. De gevorderde dwangsommen zullen eveneens worden toegewezen, met dien verstande dat daaraan een maximum zal worden verbonden van € 10.000,00.
4.11. [B] zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. De kosten aan de zijde van [A] worden vastgesteld op:
– betekening oproeping € 125,03
– griffierecht 314,00
– salaris advocaat 1.016,00 S
Totaal € 1.455,03
5 De beslissing. De voorzieningenrechter
5.1. veroordeelt [B] om binnen 14 dagen na betekening van dit vonnis over te gaan tot afgifte
van het volledige medisch dossier van wijlen mevrouw [C] aan
dr. [F] , praktijkhoudende te [plaats] ,
over de periode van (…) tot aan de datum van haar overlijden, met inbegrip van – voor zover aanwezig – de beoordeling van (…) (van een arts of psycholoog) over psycho-emotionele stoornissen,
5.2. veroordeelt [B] om aan [A] een dwangsom te betalen van € 500,00
voor iedere dag dat zij niet aan de in 5.1. uitgesproken hoofdveroordeling voldoet,
tot een maximum van € 10.000,00 is bereikt,
5.3. veroordeelt [B] in de proceskosten, aan de zijde van [A] tot op heden vastgesteld op € 1.455,03.
5.4. verklaart dit vonnis uitvoerbaar bij voorraad,
5.5. wijst het meer of anders gevorderde af. Dit vonnis is gewezen door mr. M. Griffioen, rechter, en in het openbaar uitgesproken door mr. C.M. Telman, rolrechter, op 26 oktober 2022.1 Uitspraak
Uitspraak inzage in medisch dossier – beroepsgeheim – zwaarwegend belang – aannemelijk dat zwaarwegend belang wordt geschaad.
Inhoudsindicatie
Afgifte medisch dossier, doorbreking geheimhoudingsplicht, artikel 7:457 BW.
Dit is een uitspraak waarbij met succes de afgifte van een medisch dossier werd gevorderd. Lees meer….
Het lukt echter niet altijd. Bijvoorbeeld in deze zaak, waarin de rechtbank de vordering afwees. Lees de uitspraak over afgifte medisch dossier Rechtbank Midden- Nederland locatie Utrecht. Lees meer….
Wilsonbekwaam
Medisch dossier opvragen bij wilsonbekwaamheid ten tijde van het maken van een testament ondanks beroepsgeheim arts
